Tedarik Zinciri
TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ NEDİR?
Tedarik Zinciri Yönetimi, işletmelerin üretimini ya da ticaretini yapmış olduğu olduğu mal ve hizmetlerin müşterilerine ulaştırılmasındaki süreçlerin planlaması ve yönetimidir. Günümüzün yükselen rekabet koşullarına ayak uydurabilmek için doğru zamanda doğru kararı verebilmek gerekir. Ve tek amaç, müşterilerinize doğru ürünün, doğru zamanda, doğru yerde, doğru fiyata tüm tedarik zinciri için mümkün olan en düşük maliyetle ulaşmasını sağlayabilmek, rakiplerinizin önüne geçmek için anahtar rol oynamaktadır.
TEDARİK ZİNCİRİ VE TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ
Tedarik zinciri siparişin sonuçlanması yani müşteriye teslimatına kadar oluşan süreçlerin şeklinde tanımlanmaktadır. Tedarik zinciri sadece üreticiyi ve tedarikçiyi içeren bir süreçler bütünü değil, taşımacıları, toptancıları, perakendecileri ve müşterileri de içine alan daha geniş kapsamlı bir kavramdır. Tedarik zincirini hammadde ve malzeme teminini, bu hammadde ve malzemeyi kullanarak üretim yapılmasını, üretim sonucu elde edilen ürünlerin depolanmasını, perakendecilere ve müşterilere nakledilmesini içeren işletmecilik süreçlerinden meydana gelen bir ağ olarak tanımlamak mümkündür. Söz konusu bu ağın etkili ve verimli bir şekilde, işletmelerin stratejik amaçları doğrultusunda yönetilmesi ise tedarik zinciri yönetimi olarak düşünülebilir. Tedarik zinciri süreçleri yeni ürünlerin geliştirilmesi aşamasından başlamakta, pazarlama, üretim, dağıtım, finansman ve satış sonrası hizmetleri de içerecek şekilde devam etmektedir. Günümüzde tedarik zincirleri işletmeler arası kurumsal bilgi sistemi olarak tanımlanabilen tedarik zinciri yönetimi sistemleri aracılığıyla yönetilmektedir.
TEDARİK ZİNCİRİNİN GENEL GÖRÜNÜMÜ
Tedarik zinciri bilgi, ürün ve fonların sürekli olarak devinim halinde olduğu dinamik bir yapıdır. Tedarik zincirinin her seviyesinde birbirleriyle çeşitli açılardan etkileşim halinde olan farklı süreçlerin yerine getirilmesi amaçlanmaktadır. Tedarik zincirinin temel var olma nedeni, bir başka deyişle misyonu müşteri siparişinin yerine getirilmesidir. Tedarik zinciri bu amaçla çalışırken yerine getirmesi gereken bir başka nokta da bu sürecin kârlı bir şekilde sürdürülmesidir.
Tedarik zinciri yalnızca fiziksel varlıkların değil, aynı zaman da bilgi ve fon akışlarının da etkileşimli bir şekilde bir noktadan başka bir noktaya taşınmasına aracılık etmektedir.
Tedarik zincirinde yer alan her bir aktöre tedarik zincirin “seviyesi” denilmektedir. Tipik bir tedarik zinciri temel olarak beş seviye içermektedir. Bu seviyeler;
██►Müşteriler,
██►Perakendeciler,
██►Toptancılar/Dağıtımcılar,
██►Üreticiler,
██►Hammadde ve malzeme tedarikçileri şeklinde sıralanmaktadır.
TEDARİK ZİNCİRİ’NİN TEMEL EVRELERİ
Tedarik Zinciri’nin yönetiminde, zinciri oluşturan tüm fonksiyonlar bütünleşmiş olmalıdır. Ürünlerin, tedarikçiden son kullanıcıya ulaşmasında bir dizi fonksiyon belirli görevleri, altı temel hedef doğrultusunda yerine getirir:
Talep ve sipariş yönetimi: Müşterilerden gelen siparişlerin hızlı ve sorunsuz biçimde karşılanması için işletme faaliyetlerinin organize edilmesidir.
Satın alma: Üretim için gerekli tüm ürün ve malzemelerin en iyi kalitede, hızlı ve sağlıklı biçimde temin edilmesidir.
Planlama: İşletme faaliyetleri içinde tüm üretim sürecinin maliyet hesaplarıyla birlikte doğru biçimde planlanmasının yapılmasıdır.
Üretim: Tedarik Zinciri’nin işletme tarafındaki en önemli sürecidir. Daha önce alınmış malzemenin doğru araçlarla gereken performans ve süre içinde, düşük fireyle mamüle dönüştürülmesidir. Ekonomi literatüründe ise üretim, mal ve hizmetlerin miktar veya faydalarını artırmaya yönelik her şey olarak açıklanır.
Stok (Envanter) yönetimi: Hazırlanan üretim planlarına uygun biçimde, gerekli tüm malzemelerinin stok seviyelerinin belirlenmesi ve verimli biçimde yönetinin sağlanmasıdır.
Depo yönetimi: İşletmeler için envanter yönetimiyle birlikte kurgulanan; stokların ne şekilde ve miktarda depolandığının yönetilmesi; üretimi tamamlanmış ürünlerin depolanması ve sevkiyata hazır halde tutulması gibi süreçlerin planlanması ve maliyetinin çıkartılmasıdır.
Sevkiyat (Taşıma): Üretimi tamamlanmış ürünlerin satışa hazır biçimde depodan alınarak müşteriye ulaştırılması sürecinin yönetimidir.
Önem derecesi şirketten şirkete değişse de biliriz ki Tedarik Zinciri Yönetimi, bir işletmenin can alıcı noktalarından biridir. Tedarik Zinciri’ne hakim olmak için öncelikle temel evrelerini iyi kavramak gerekiyor.
TEDARİK ZİNCİRİ NEDİR?
Öncelikle, Tedarik Zinciri nedir sorusuna hızlı bir cevap verelim: Tedarik Zinciri kavramı; ürününüzün tedarikçiler, üreticiler, toptancılar, dağıtımcılar, perakendeciler ve nihai olarak da tüketiciler arasındaki hareketini sağlayan ilişkiler ve bağlantılar bütünüdür.
İşletmelerin tüm çalışma süreçlerini yakından ilgilendiren “Tedarik Zinciri”; tüm ürün ve hizmetlerin tedarikçiden başlayıp en son aşamada müşteriye gidene kadarki süreci; bu yolda yer alan tüm faaliyetleri, insan kaynağını, teknolojiyi, firma yapılarını ve kaynakları kapsayan kavramın adı olarak açıklanabilir.
Tedarik Zinciri süreci içinde sürdürülen tüm faaliyetlerde yer alan her türlü kaynak ve bileşenler ürüne dönüştürülür ve son aşamada müşteriye ulaştırılır.
Tedarik Zinciri’ni oluşturan ilişkiler ve bağlantılar bütünü içinde tedarikçilerden üreticilere, dağıtımcılara, toptancılara, perakendecilere ve son olarak tüketicilere yönelen bir hareket söz konusu olur.
Bu zincirin her bir halkası birbirini düzenli biçimde izler. Benzer biçimde iş süreçleri açısından da Tedarik Zinciri’nin belli aşamaları olduğunu söyleyebiliriz. Üretim, stok yönetimi, malzeme temini, dağıtım, satış, tedarik, müşteri ilişkileri yönetimi gibi değerli süreçler, Tedarik Zinciri’nin işleyişini sağlar.
İşi üretmek olan her türlü şirket için döngü, mal alımıyla başlar ve tüm tedarik sürecinin iyi biçimde planlanması, iyi bir tedarik zinciri yönetimiyle sağlanır. Tedarik sürecini doğru yönetemeyen işletmeler, ellerinde siparişleri olduğu halde girdinin eksik olması sebebiyle sipariş yetiştirememe gibi zor bir süreçle karşılaşırlar.
TEDARİK ZİNCİRİ’NİN TEMEL EVRELERİ
Tedarik Zinciri’nin yönetiminde, zinciri oluşturan tüm fonksiyonlar bütünleşmiş olmalıdır. Ürünlerin, tedarikçiden son kullanıcıya ulaşmasında bir dizi fonksiyon belirli görevleri, altı temel hedef doğrultusunda yerine getirir:
Talep ve sipariş yönetimi: Müşterilerden gelen siparişlerin hızlı ve sorunsuz biçimde karşılanması için işletme faaliyetlerinin organize edilmesidir.
Satın alma: Üretim için gerekli tüm ürün ve malzemelerin en iyi kalitede, hızlı ve sağlıklı biçimde temin edilmesidir.
Planlama: İşletme faaliyetleri içinde tüm üretim sürecinin maliyet hesaplarıyla birlikte doğru biçimde planlanmasının yapılmasıdır.
Üretim: Tedarik Zinciri’nin işletme tarafındaki en önemli sürecidir. Daha önce alınmış malzemenin doğru araçlarla gereken performans ve süre içinde, düşük fireyle mamüle dönüştürülmesidir. Ekonomi literatüründe ise üretim, mal ve hizmetlerin miktar veya faydalarını artırmaya yönelik her şey olarak açıklanır.
Stok (Envanter) yönetimi: Hazırlanan üretim planlarına uygun biçimde, gerekli tüm malzemelerinin stok seviyelerinin belirlenmesi ve verimli biçimde yönetinin sağlanmasıdır.
Depo yönetimi: İşletmeler için envanter yönetimiyle birlikte kurgulanan; stokların ne şekilde ve miktarda depolandığının yönetilmesi; üretimi tamamlanmış ürünlerin depolanması ve sevkiyata hazır halde tutulması gibi süreçlerin planlanması ve maliyetinin çıkartılmasıdır.
Sevkiyat (Taşıma): Üretimi tamamlanmış ürünlerin satışa hazır biçimde depodan alınarak müşteriye ulaştırılması sürecinin yönetimidir.
TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ İÇİN CEVAPLAMANIZ GEREKEN SORULAR
1- İşletme faaliyetlerinizi yerine getirmek için temin etmeniz gereken ürün ve hizmetler neler?
2- Bu ürün ürünleri ve hizmetlerin kalitesi ve fiyat skalası hangi seviyede olmalı?
3- Hedeflediğiniz ürün ve hizmetleri temin edebileceğiniz tedarikçi firmalar hangileri?
4- Ürün ve hizmet alacağınız tedarikçilerin pazar durumu, bilinirlikleri ve rekabet konumlaması nasıl?
5- İç piyasaya alternatif dış piyasa seçenekleri var mı?
6- Vadeli alımlar için maliyet farkı ve peşin alımlarda avantajlar var mı?
7- Ürün ve hizmet alacağınız pazarlarda fiyat değişimleri ne seviyede ve nelerden etkileniyor?
8- Tedarikçilerle en doğru iletişim yöntemi hangisidir?
TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ’NİN FAYDALARI
Tedarik Zinciri Yönetimi’nin doğru araçlarla ve sağlıklı biçimde yapılması işletmenize her süreçte sayısız katkı sağlayacaktır. İşinizi büyütmek ve kârlılığınızı artırmak için, Tedarik Zinciri Yönetimi’nin söze sunacağı faydaları şöyle özetleyebiliriz:
- Daha yüksek müşteri memnuniyet kazandırır
- Siparişlerin en iyi seviyede karşılanmasını sağlar
- Lojistik kalemlerinde maliyetler düşer
- Verimliliği ve kapasiteyi artırır
- Talep tahminlerini daha iyi tutturmayı sağlar
- Teslimat performansı daha iyi hale gelir
- Tedarik çevrim süresi kısalır
- Üretim devamlılığı sağlar
- Pazardaki ani değişimlere direnç kazandırır
- Toplam maliyetlerde tasarruf elde ettirir
BİLGİ VE İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİNİ ETKİN KULLANIN
Tedarik Zinciri Yönetimi alanında, bilgi ve iletişim teknolojilerinin en iyi seviyede kullanılması sayesinde çok önemli yol kat edilmiş durumda. Müşterilerinizi ve Tedarik Zinciri’nizin her bir halkasını memnun etmek adına Logo Yazılım’ın sunduğu Tedarik Zinciri Yönetimi çözümleri, her ihtiyacınızı giderecek kapasiteye sahip durumda.
Ürün ve hizmetlerinizi geliştirmek ve sunmak için gerekli tüm planlama ve kontrol süreçlerinde, gelişmiş teknolojinin sağladığı ileri seviyede yazılımlar ve pek çok teknik araç işlerinizi kolaylaştıracaktır.
Nakliye yöntemlerine ilişkin tercihlerde etkilik ve verimlilik arasında doğru tercih yapılmalıdır. Bazı durumlarda işin yerine getirilmesi, bir başka deyişle etkilik önemli iken, bazı durumlarda işin en az girdiyle yapılması, bir başka deyişle verimliliği daha önemli olabilir.
Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği (UTİKAD)'ın kurumsal web sitesi www.utikad.org.tr aracılığyla, Türkiye merkezli kara, deniz, hava, demiryolu ve kombine taşımacılık hizmeti sağlayan işletmelere hızlı bir şekilde erişebilirsiniz.
Yukarıda verilen nakliye yöntemleri arasında seçimler yaparak işletmeler tedarik zinciri için gerekli rotaları ve ağları tasarlamaktadırlar. İşletmeler ürettikleri ürünlerin niteliğine uygun nakliye yöntemini seçmelidirler. Türkiye bağlamında Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) Ham Petrol Boru Hattı Projesi, tedarik zinciri yönetimine ve nakliye yöntemi seçimine ilişkin oldukça önemli bir örnektir. Dünyada enerji talebi sürekli artmakta ve ülkeler için enerji arzının sürekliliğinin sağlanması hayati önem taşımaktadır. Enerji konusu ülkeler için yalnızca ekonomik değil, uluslararası ilişkiler boyutuyla da oldukça stratejik bir konudur. Türkiye de artan enerji ihtiyacını etkili, verimli ve aynı zamanda da güvenli bir şekilde karşılamak amacıyla önemli çabalar içine girmiştir. Bu çabalar kapsamında geliştirilen BTC Projesi'yle Hazar Havzası'nın zengin kaynaklarının güvenli ve çevreci bir yolla Türkiye'ye taşınması öngörülmüştür. BTC Projesi'yle başta Azerbaycan petrolü olmak üzere bölgede üretilen petroller öncelikle Ceyhan'a aktarılmakta ve buradan da dünya piyasasına sunulmaktadır. Proje ile Türkiye'nin jeopolitik önemi artarken, Azerbaycan'ın ve Gürcistan'ın ekonomileri oldukça olumlu yönde gelişmeler kaydetmektedir. BTC Projesi aynı zamanda doğu-batı ekseninde diğer boru hattı projelerinin gerçekleştirilebilirliği konusunda ülkeleri cesaretlendirmiştir. Bu anlamda atılan en somut adım ise Türkiye kaynaklı doğalgaz boru hattı projesi olan Nabucco Projesidir. Nabucco Projesi'yle Asya doğalgazının Bulgaristan, Romanya, Macaristan üzerinden Avusturya'ya taşınması hedeflenmektedir.
Bilgi
Bilgi tüm diğer tedarik zinciri tasarım faktörlerine ilişkin kararların verilmesinde kullanılmaktadır. Bilginin doğru, zamanlı ve tam olmasıyla ilişkili olarak işletmelerin diğer faktörlere ilişkin verdikleri kararlar etkilenebilmektedir. Tedarik zincirlerinde bilgi temelde iki amaçla kullanılmaktadır.
- Günlük faaliyetlerin sürdürülmesi: Bu işlev üretim, stok, konum ve nakliye işlevlerinin yürütülebilmesi için hayati önem taşımaktadır. İşletmeler tedarik zinciri yönetimi sürecinde talep ve arza ilişkin bilgilerden faydalanarak haftalık üretim planlaması yapmakta, stok seviyesi belirlemekte, nakliye rotalarına karar vermekte ve depolama merkezleri arasında tercih yapabilmektedirler.
- Kestirim ve Planlama: Bu işlev geleceğe ilişkin talebin kestirilmesi ve bu kestirimler doğrultusunda planlama yapılmasına yöneliktir. Bu işlev çerçevesinde aylık veya daha uzun vadeli planlamalar yapılamaktadır. Yeni bir tesis kurulması, yeni bir pazara girilmesi veya faaliyet gösterilen bir pazardan çıkılması gibi stratejik kararlar tedarik zinciri yönetimi kapsamında elde edilen verilerden hareketle alınabilen kararlardır.
Tedarik zincirlerini yapılandırırken göz önünde bulundurulması gereken 6 ana başlık bulunur. Bunlar tesisler, stoklar, nakliye, bilgi, tedarik ve fiyatlama olarak sıralanabilir (1).
Her bir ana başlık altında tedarik zincirine ilişkin çok sayıda karar alternatifi, değişken veya maliyet sıralanabilir. Bunların çoğu aşağıdaki görselde özetlenmiştir.